Uzbekistan

Vantevoren was ik gewaarschuwd voor Uzbekistan. Niet voor de wegen, of het weer. Maar voor de talloze politiecontroles en de mogelijke corruptie onderweg. Met enige aarzeling in het hart vertrok ik dus vanuit Osh naar de grens. Kyrgystan had zich in me genesteld, en ik wilde eigenlijk niet weg.

Maar de afspraak met mi mush in Tashkent lokte. De grens controle was wat warrig maar volgens mij was ik de enige europeaan die dag, ik hoefde niet in de rij, Ganesh ergens een priveparkeerplek in de schaduw, Marjos ook in de schaduw, en men was super behulpzaam met alle formulieren, engelstalige werden voor me ergens uit een archief gehaald en gekopieerd, etc.
Ik liet me die voorkeursbehandeling gewillig aanleunen, en terwijl een van de douanemannen mn formulieren voor me invulde hadden we hele gesprekken over.. voetbal. Jawel, klaarblijklijk ook erg populair in Uzbekistan, en zij kenden de namen van alle spelers en hun huidige clubs beter dan ik (dat is heden ten daage geen wonder, maar toch). Nou weet ik sinds een eerste taxirit in Madrid ooit twintig jaar geleden, dat sport bindt, maar op deze plek was dit toch weer onverwachts. Vervolgens werd zoals gebruikelijk de GPS bewonderd, een ongeinteresseerde blik in een van mn bagagekoffers geworpen (vrouwenondergoed bovenop, ze zoeken nooit verder, ik zweer t je) en na ongeveer een uur stond ik daadwerkelijk in Uzbekistan. De gebruikelijke chaos van geldwisselaars en winkeltjes ontbrak aan de uzbeekse kant, maar ik had mn tank gelukkig vol gemikt aan de kyrgyzische kant. Een handige manier ook om van je lokale valuta af te komen. Benzine is in dit gedeelte van de wereld trouwens spotgoedkoop, zo'n 30 cent per liter. Wel vaak ron 80, soms 93, en heeeel soms 95.

Ik kwam het land binnen door het meest conservatieve gedeelte: de Fergana vallei. In recent verleden nog de plek van veel opstand en reactief geweld door de regering en ik besloot mn nederlandse anti-authoriteit houding wat minder prominent te etaleren. Veel politie controleposten, elke keer weer registratie als buitenlander, maar elke keer weer uiterst correcte en vriendelijke mannen. Niks te corruptie. Sterker nog, ze deden erg hun best om zo netjes mogelijk over te komen leek t wel. Mn gespannenheid zakte wat, en toen ik daadwerkelijk werd aangehouden door twee soldaten die duidelijk wel op zoek waren naar geld ('can you show me euro?' 'noooo curr, all my euros are in emsterdem, goodbye, i go now') loste ik dat met een knipoog en een jens aan de gashendel op.

Ik logeerde die nacht in Kokand, in het voormalige russische hotel. Sfeerloos maar elcheapo, en als je snachts gewoon t licht niet aandoet in de badkamer heb je nergens last van. Tijdens het ontbijt een lang gesprek met de jonge manager, over zijn islam. We zullen het wel nooit eens worden, maar het was ondanks het precaire onderwerp een gezellige morgen. Kunnen ze in Amsterdam - West een voorbeeld aan nemen.

De velden van de Fergana vallei zijn bezaaid met katoenvelden. Monocultuur, daar geplant door de russen. Voor Uzbekistan 'het witte goud'. De oogst is enorm arbeidintensief en in Uzbekistan een tijd waarin kinderen verplicht de velden in worden gestuurd in plaats van naar school. Kinderslavernij, geen loon, wat maaltijden en de opbrengst naar de grootgondbezitters en overheid. De overheid die faciliteert en die de scholen zelfs dichtdoet tijdens de oogstmaanden. Daar valt nog veel te verbeteren.

Door naar Tashkent , waar ik Koen de volgende dag van t vliegveld hengelde. Heerlijk. De volgende dag de motorbepakking verherbouwd en met mn nieuwe duopassagier richting Samarkand. Dit was leuk. En Ganeshje trok het makkelijk, twee man en volle bepakking. We volgden de oude zijderoute, ik was in Osh begonnen, Koaknd, en nu dus Samarkand en Bukhara.

Namen die de mystiek in me losmaken, misschien omdat ze vroeger zo moeilijk te bereizen waren door t slopende traject van de zijderoutes vanuit het westen. Uzbekistan (en omliggende landen) hebben een roerige geschiedenis. Al n paar duizend jaar wisselen de heersers elkaar af, dan weer de perzen, de turken, toen Gengis, later weer de arabieren, en de laatste honderd jaar heeft rusland de scepter gezwaaid. En iedere machtswisseling gepaard met sloten bloedverlies.

Maar tussen de bedrijven door ook een periode van enorme wetenschappelijk rijkdom: Avicenna komt uit deze contreien. Ik ontdekte tot mijn verrukking dat hij in zn Canons of medicine reeds intubatie en anesthesie beschreef (met de soporifc sponge, kewl). Dit was rond AD 1000, toen waren wij nog niet eens aan t aderlaten. Dus dat gaf weer een andere kant.

De Uzbeken zelf beschouwen de krijgsheer Amur Timur (bij ons bekend als Timurlane) als hun held. Dat t van oorspong een Mongolier was, mag de pret niet drukken. Na de val van de USSR is de behoefte aan eigen identiteit groot in de landen van centraal azie. Vandaar misschien de rijpe voedingsbodem voor de extremere islam.

Samarkand is een prima stad voor lekker zichtzien met zn twee: het Rajastan, ooit overspoeld door handelslui, bood nu ruimte voor her en der wat toeristen. We dwaalden tussen de enorme gebouwen. 'veel blauwe tegeltjes'. Dat was ook een terugkerend iets bij diverse mausolea.
En de volgende dagen in Bukhara. Bukhara ligt 300 km verderop aan de rand van de woestijn. De weg ernaar toe recht, met een poltiecontrolepost of tien.
Maar aan dat laatste begon ik al te wennen, vaart minderen, klep helm omhoog, vriendelijk lachen, en vooral geen aanstalten maken om te stoppen want dan sta je weer een kwartier over nederland, hoe hard de motor kan en ja, dat is een navigator. Een paar keer geeft niet, maar om de 50 km word je dat toch wel behoorlijk beu.

De stad Bukhara was een brok geschiedenis. De mensen vriendelijk. We hadden het er goed. Bij het bezoeken van het fort ging voor wat baksheesh een extra deur open en daar achter een enorm braakliggend gedeelte fort met het beste uitzicht over de stad. Absurd hoe dat toeristisch al dan niet ontwikkeld wordt. We kwamen er onze pakistaanse vriendinnen uit Samarkand weer tegen, aten savonds rond de lokale vijver, en ontweken de bussen franse toeristen die op een of andere manier er prominent aanwezig zijn.

Tijd vloog nog meer dan solo, en na een week moest ik mn duo alweer op t vliegtuig zetten. Boe. Volgende doel was Turkmenistan, een verhaal apart. Moeilijk visum verkijgen en strikte data en routes. Met een toeristenvisum krijg je daar gelijk een ingebouwde gids op je dak. Tegen verplichtegids prijzen. Toen ik suggereerde bij aanvraag dat die gids gewoon achterop kon, in plaats van in een aparte auto, was dat tot mijn verbazing geen probleem. En de helft geodkoper. Op naar Turkmenistan dus. Maar eerst nog een paar dagen Uz. Ik had mn turkmenistan reisdata ruim gekozen, en moest nog een paar dagen wachten. Vooral het karavanserai hotel in Bukhara was een juweel, aanbevolen door medereizigers, eerste keer Bukhara helaas geen plek, maar nu wel, en ik wilde er eigenlijk niet weg.

En toen ik ging, deed de Uzbekistaanse douane een poging om dat laatste bewaarheid te laten worden. Drie uur om een land uit te komen, wtf.. En niet dat ze in die drie uur nou echt iets controleerden. Heb mn tas of koffers niet aangeraakt. En zij ook niet. Ik denk dat ik twee uur en vijfenvijftig minuten naar mn paspoort op n stapel heb staan kijken. Er gebeurde niets. Ik was niet de enige, een bus met japanners en aan boord een'grensversneller' kwam net na mij binnen en arriveerde zelfs een uur later dan ik bij de turkmeense grenspost. Mij wel elke keer zeer vriendelijk en bemoedigend toeknikkend nadat ze ontdekten dat ik alleen op mn motor op pad was. Janpanners zijn ook reizigers. Die kunnen dat waarderen.

volgende keer: met mr. Maksat op pad.